Bramske van Beijma over de energietransitie en waaróm veranderen nodig is
"Alléén als je verduurzaamt, speel je straks nog een rol"
Vier jaar geleden trad Bramske van Beijma aan als directeur Corporate Social Responsibility en Digital Transformation & Innovation bij Ballast Nedam. Sindsdien heeft het bedrijf veel stappen gezet op het gebied van duurzaamheid, met als resultaat onder meer een CO2-reductie van 42%. Waar liggen op dit moment nog de kansen en de uitdagingen? En hoe verhouden die zich tot de energietransitie? Een gesprek over laaghangend fruit, energieonafhankelijkheid en afspraken met de keten.
“In doen en laten op verantwoorde wijze met de planeet omgaan”. Dat is wat Bramske verstaat onder duurzaamheid. Een prikkelende definitie, omdat de sector waarin Ballast Nedam actief is behoorlijk veel impact maakt op de aarde; denk aan de schaarse grondstoffen waar bouwwerken uit bestaan en de CO2 die vrijkomt tijdens het transport en de bouw zelf. “Daar komt bij”, weet Bramske, “dat de sector traditioneel is. Veranderen is niet vanzelfsprekend. Het is mijn rol om uit te leggen waarom dat toch nodig is. Ik geef daarbij meerdere redenen: de steeds strengere wetgeving, een toenemend aantal klanten dat om duurzame oplossingen vraagt en de aantrekkingskracht die je als duurzaam bedrijf hebt op jonge medewerkers. Die willen meer en meer aan de slag bij een werkgever die goed bezig is. Alles bij elkaar opgeteld, is er eigenlijk maar één conclusie mogelijk. Duurzaamheid vormt je ‘license to operate’. Als je niet duurzaam bent, speel je straks geen rol meer. Je moet veranderen om klaar te zijn voor de toekomst.”
Groene stroom en batterijpakketten
Binnen Ballast Nedam worden op allerlei manieren en op alle niveaus steeds meer stappen gezet. “Het woord olievlek moeten we natuurlijk niet gebruiken”, zegt Bramske met een knipoog. “Dus laten we het zo zeggen: steeds meer mensen pakken de handschoen op om ons bedrijf en onze activiteiten te verduurzamen. Het is geen ‘feestje van het hoofdkantoor’; het gebeurt overal, in alle hoeken van het bedrijf.” Wat zijn dan zoal de duurzaamheids-maatregelen die Ballast Nedam heeft genomen? “We zijn begonnen met het laaghangend fruit, door groene stroom in te gaan kopen voor al onze bouw- en kantoorlocaties. Maar ook voor de productielocaties, zoals onze betonfabriek. Daarnaast zijn we gestart met het investeren in emissieloos bouwmaterieel. Bij elke investering van een nieuw materieelstuk wordt een business case opgesteld om te kijken of een duurzame variant financieel haalbaar is. Op die manier hebben we al diverse emissieloze materieelstukken aangeschaft zoals een emissieloze wals en een rupskraan.”Op emissieloze bouwplaatsen wordt minder CO2 uitgestoten en minder geluidshinder geproduceerd, maar er rijst wel een nieuw probleem. Want al dat emissieloze materieel draait op elektriciteit en die moet ook ergens vandaan komen. “Daarom hebben we recent geïnvesteerd in de aanschaf van drie batterijpakketten voor op de bouwplaats.” Over elektriciteit gesproken: een andere maatregel is het vervangen van de traditionele, fossiel aangedreven leaseauto’s door elektrische modellen. Iedere nieuwe auto is elektrisch, zodat Ballast Nedam in 2030 over een geheel emissieloos wagenpark beschikt.
“Onze doelstelling: al onze bouwplaatsen CO2-neutraal in 2030”
Bramske van Beijma
Director Corporate Social Responsibility and Digital Transformation & Innovation - Ballast Nedam | Board Member Rönesans Holding
Leveranciers helpen investeren
Duurzaamheid vraagt om flinke investeringen. Om die reden zoekt Ballast Nedam samenwerking met leveranciers in de keten. “Zo hebben we in 2023 afspraken gemaakt met transportbedrijf De Bruyn”, geeft Bramske als voorbeeld. “Daarbij committeren wij ons aan het meerjarig gebruik van elektrische transportmiddelen die zij aanschaffen. Zo hoeven wij de investering niet zelf te plegen, maar is het voor De Bruyn interessant om dat wel te doen. En het helpt ons in onze doelstelling om ons transport en onze bouwplaatsen in 2030 CO2-neutraal te hebben.” De samenwerking werpt inmiddels zijn vruchten af. Zo werd een elektrische mixercombinatie van De Bruyn, bestaande uit een Volvo FM Electric trekker met een 540 kWh accupakket en een mixertrailer met een eigen 60 kWh accupakket, ingezet op onder meer de projecten Prinses Amaliahaven en de A24 Blankenburgverbinding (beide in Rotterdam). In vergelijking met fossiel aangedreven materieel voorkomt de mixercombinatie ongeveer 300 kilogram CO2 per dag.Klanten adviseren vanuit eigen expertise
Ballast Nedam heeft dus al behoorlijk wat duurzaamheidsmaatregelen genomen. Waar liggen op dit moment nog de grootste kansen? Bramske: “De stappen die we tot nu toe gezet hebben, vallen onder de zogeheten scope 1 en scope 2 emissies. Dat is wat je direct zelf uitstoot en indirect via de energie die je inkoopt. De grootste mogelijkheden liggen nu binnen scope 3: de emissies die plaatsvinden in onze leveranciersketens en waar wij dus niet direct invloed op hebben. Het gaat hier bijvoorbeeld om de emissies die uitgestoten zijn bij de productie van de door ons ingekochte materialen zoals beton en staal, maar ook om de emissies die vrijkomen door het gebruik van onze bouwwerken. Daarbij richten wij ons op de inkoop van duurzame materialen, bijvoorbeeld biobased in plaats van beton, en op herbruikbare en circulaire elementen. Wij hebben collega’s in dienst die kunnen berekenen wat dat oplevert voor de milieuprestaties van de gebouwen en de infrastructuur die wij voor klanten realiseren. Dat betekent dat wij hen heel exact kunnen adviseren en waar gewenst ook kunnen bijsturen. Wij hebben dus zelf de kennis in huis waardoor we weten aan welke knoppen je kunt draaien. Dat werkt heel efficiënt en is ook goed voor de continuïteit. Op deze manier houden wij deze kennis in huis en kunnen wij erin doorgroeien.”“We zoeken de duurzame werken zelf ook op”
Bramske van Beijma
Director Corporate Social Responsibility and Digital Transformation & Innovation - Ballast Nedam | Board Member Rönesans Holding
De klant en de kosten
Het woord ‘klanten’ is gevallen. Zij vormen een belangrijke schakel in de verduurzaming van de bouwsector. Duurzame oplossingen zijn in veel gevallen duurder dan traditionele oplossingen, en daar moet wel voor betaald worden. Willen zij dat wel? En hoe gaat dat bij aanbestedingen, waar kosten vaak een doorslaggevende factor vormen bij de gunning van opdrachten? “Het hangt af van het type klanten. Bij infra-opdrachten geeft de beprijzing van duurzaamheidsmaatregelen vaak een fictieve korting op de inschrijvingsprijs. Op die manier kun je je dus juist onderscheiden op duurzaamheid, en de inschrijving toch winnen. Bij vastgoedopdrachten zie je dat de ene klant een wat meer maatschappelijke blik heeft dan de andere. Het verschilt ook per regio. Gemeente Amsterdam is bijvoorbeeld duidelijk bereid om de nek uit te steken en stelt eisen bij de verstrekking van de vergunning voor vastgoedontwikkeling. Zoals bij het Jonas woongebouw. Dat moest een uiterst duurzaam gebouw worden, en heeft de hoogste BREEAM certificaten gekregen voor zowel ontwerp als oplevering. Dat is voor ons als bouwer natuurlijk prettig. We zoeken de duurzame werken zelf ook op. Ons dochterbedrijf Heddes is daar bijvoorbeeld heel actief mee. Die gaan, ook na de gunning, proactief het gesprek met de klant aan. Onlangs hoorde ik van hen nog over een voorbeeld waarbij de geplande betonnen schil van een gebouw ter discussie werd gesteld, ten behoeve van een duurzame oplossing.”Een groeiende stimulans doet zich in toenemende mate voor vanuit de financiële wereld, constateert Bramske. “Banken stellen groen als voorwaarde voor de lening die klanten aan willen gaan om hun bouwproject te financieren. De klant klopt vervolgens bij ons aan om te horen hoe wij daar invulling aan kunnen geven. Wij schetsen dan graag de mogelijkheden.”
Stoeien met uitdagingen
De bereidheid van klanten om duurzaamheid te omarmen verschilt, maar lijkt over het algemeen om uiteenlopende redenen toe te nemen. Maar er zijn nog andere aspecten die verdere verduurzaming in de weg staan. Overheidsbeleid speelt een belangrijke rol, en hetzelfde geldt voor de schaarste aan -en de prijs van- duurzame oplossingen. En: onbekend maakt onbemind. “Wij horen wel eens dat opdrachtgevers twijfelen over bijvoorbeeld de functionaliteit van biobased isolatiematerialen. Gelukkig is daar steeds meer kennis over. Feit is dat de markt in transitie is. Partijen zijn zoekende en proberen van elkaar te leren. Onze eigen projectontwikkelaar Ballast Nedam Development durft dingen uit te proberen en vooruitstrevende stappen te zetten, en daar kijkt iedereen dan naar. Zo ontwikkelt Ballast Nedam Development ‘Het Natuurhuis’, een klimaatpositieve rijtjeswoning van biobased materialen, maar ook Cartesius, een duurzame stadswijk in Utrecht met ongeveer 3.000 woningen. Dit laatste project is geïnspireerd door de wetenschappelijke theorie van de Blue Zones, plekken op de wereld waar mensen langer gezond en gelukkig leven. Voor het bouwbedrijf Ballast Nedam is het mooi om dergelijke projecten te realiseren. We kunnen ervaring opdoen met de toepassing van nieuwe materialen en technieken, en stoeien met de uitdagingen die het met zich meebrengt.”Energieonafhankelijk
Duurzaamheid is een containerbegrip van alles wat erop gericht is om de planeet toekomstbestendig te houden. Een belangrijk onderdeel daarvan vormt de energietransitie, waarbij fossiele brandstoffen moeten worden ingeruild voor hernieuwbare brandstoffen. Veel duurzaamheidsmaatregelen die Ballast Nedam neemt, vallen ook onder die noemer. Een bijzonder project is de Virtual Power Plant. “We willen graag energieonafhankelijk worden”, vertelt Bramske. “We rollen daarom sinds 2021 zoveel mogelijk zonnedaken uit op onze eigen locaties. Zo ligt bij Ballast Nedam Road Specialties in Leerdam bijna een half megawatt aan panelen, en bij de Materieeldienst in Almere ongeveer één megawatt. Op beide locaties wordt meer opgewekt dan we daar zelf nodig hebben. Daarom zijn we vorig jaar van start gegaan met onze Virtual Power Plant, waarmee overtollige energie naar andere Ballast Nedam locaties wordt gestuurd. Ons hoofdkantoor in Nieuwegein draait op stroom uit Almere.”Behalve over deze eigen virtuele energiecentrale beschikt het bedrijf over een paar eigen windmolens, in de regio Zaanstad. Ook levert Ballast Nedam graag een bijdrage aan de realisatie van hernieuwbare energie binnen projecten voor klanten. Zo verrees naast de door Ballast Nedam gebouwde gevangenis in Zaanstad ook een windmolen. En de projecten voor de nearshore windlocaties Maasvlakte en Windplan Blauw (in het IJsselmeer) spreken in deze context voor zich.
Van huis uit
Ook moedermaatschappij Rönesans Holding heeft ambities op dit vlak. Zo werd in 2023 een overeenkomst getekend met TotalEnergies om in thuisland Turkije projecten te ontwikkelen met de ambitie om in 2028 twee gigawatt aan hernieuwbare energie zelf te produceren, onder andere middels nieuwe windparken. Bramske maakt sinds eind vorig jaar deel uit van de Raad van Bestuur van Rönesans Holding. Betekent dit dat zij haar inzet op duurzaamheid nu ook buiten Nederland kan intensiveren? “Inderdaad, daar ben ik op binnengehaald. Er is bij Rönesans veel intrinsieke motivatie om duurzaamheid en de energietransitie in Turkije een stimulans te geven. In Nederland zijn we daar al iets verder mee, dus we kunnen daar met onze kennis en ervaring echt wel iets betekenen.”Waar komt Bramskes eigen motivatie eigenlijk vandaan? “Ik heb het van huis uit meegekregen. Goed zorgen voor elkaar, niets weggooien, dingen hergebruiken en veel buiten in de natuur zijn. Mijn vader was bouwkundig ingenieur en repareerde alles zelf. Samen met mijn moeder, directeur in de medisch maatschappelijke sector, heeft hij bij mij het zaadje voor mijn passie voor duurzaamheid geplant. Het zijn diverse mensen die mij inspireren: gesprekken met collega’s, bevlogen professoren die ik tijdens opleidingen hoor praten, innovatieve denkers, bijzondere samenwerkingen… Om je heen blijven kijken, ook naar andere sectoren, is een manier om kansen te zien en je te laten inspireren. Dat geldt voor mij als persoon en voor Ballast Nedam als bedrijf. Maar er ontstaan ook dingen intern. We vormen een grote organisatie waarbinnen veel mensen duurzame initiatieven ontplooien. We leren als collega’s van elkaar. Ook dat inspireert om tot nieuwe initiatieven te komen. De kracht is dat er geen muren zijn. Iedereen staat voor elkaar klaar en wil meedenken en stappen zetten. Mijn droom is dat Ballast Nedam in de niet al te verre toekomst een projectenportefeuille heeft die duurzaamheid ademt, en dat we dé projecten doen die bijdragen aan een maatschappelijk verantwoorde rol in de samenleving.”
Bron: "Alléén als je verduurzaamt, speel je straks nog een rol" (ballast-nedam.nl)